De elektronische Werkplaats/5. Werkplaats
In de werkplaats werken, zoals in de tijd van de ambachtsgilden, meesters (i.e. docenten) gezellen (i.e. studentassistenten) en leerlingen (i.e. studenten) doel- en beroepsgericht samen. Iedereen doet wat het beste bij zijn niveau aansluit en kan daarbij zien wat anderen presteren. Leren gebeurt door naar elkaar te kijken, met elkaar in debat te gaan en vooral te oefenen door elkaars werk uit te leggen en te verbeteren. De werkplaats is een en al communicatie, en tegelijkertijd wordt er echt werk verzet. Niemand doet een zinloos iets, zelfs de meest onervaren leden werken mee aan een groter geheel. Om dit zoveel mogelijk tot uiting te komen wordt de werkplaats voornamelijk gekoppeld met cursussen, of problemen waarbij de nadruk ligt op het samenwerken aan, en verhelderen van, fundamentele vaardigheden en theorieen.
Ook al is de werkplaats gebaseerd op een eeuwenoud concept, het omvat al sinds het begin sociale aspecten die later in het onderwijs (en professionalisering) terug zouden komen in vorm van social (network) learning, en groepgebaseerde e-learning communities. Wat mogelijk wel het belangrijkste aspect van het sociale kan zijn, is dat je status in de werkplaats afhankelijk is van de kwaliteit van het werk wat je erin verzet, en niet zondermeer je eerdere expertise en ervaring. Studenten, docenten en onderzoekers zijn niet in traditionele rollen ondergebracht en aan elkaar ondergeschikt, waardoor het leerproces tweerichtingsverkeer wordt in plaats van een ouderwetse Trechter van Neuremberg.
Wat we willen bewerkstelligen met dit concept is juist door op deze manier een omgeving aan te bieden waarin studenten onderdeel zijn van een academie, dat ze zich ook gaan voelen, en werken als gewaardeerde leden van een academie. Dat houdt in dat alles wat er gebeurt nut moet hebben, en alles wat gemaakt wordt een plaats vindt in de academie zelf. Voor het onderwijs houdt dit in dat studenten gemotiveerd worden om excellent werk af te leveren en met docenten samen te werken om het beste te integreren in de te lesgeven stof. Er kan natuurlijk niet verwacht worden dat studenten direct het niveau en inzicht hebben om dergelijk werk af te leveren, wat de reden is dat we in de werkplaats dit hoogst mogelijke onderwijsdoel ondersteunen met andere opdrachtvormen die allemaal ernaartoe bouwen om een uiteindelijke proeve van bekwaamheid onderdeel te laten worden van het lesmateriaal.
Veel studenten zijn gewend aan een onderwijsmodel waarin elke student aan precies dezelfde opdrachten werkt, waar afkijken uit den boze is, alleen de docent feedback op de uitwerkingen geeft en waar de uitwerking van opdrachten beloond wordt met cijfers die "meetellen", want "anders doen ze niets". Dit model is tegenstrijdig met de filosofie van de werkplaats, waar men met en van elkaar leert en waar men oefent om te leren, niet om een cijfer te halen. Werkplaatsonderwijs verlangt daarom niet alleen aangepaste opdrachten maar ook aandacht van de docenten voor het voor velen onwenige onderwijsmodel.
Om dit alles elektronisch te realiseren zijn er een paar dingen nodig. Allereerst een omgeving om in te werken, in ons geval MediaWiki, een stuk wiki-software wat met een paar drukken op de knop een blanko omgeving installeert waarin iedereen alles in kan bewerken. Vervolgens zijn er een paar uitbreidingen nodig om de principes van de echte werkplaats ook in de elektronische variant naar voren te laten komen. Wat extensies zijn nodig om slim menustructuren te laten genereren die helpen om informatie te ordenen en orde te scheppen in de chaos, en een extensie om op de beperkte plekken waar het nodig is om te gaan met (toegangs)rechten van pagina's. De enige andere benodigdheden zijn wat slim gemaakte sjablonen (standaardpagina's met enkele variabelen die voor een specifieke situatie ingevuld kunnen worden) en goed gekozen categorieën om te zorgen dat alles terecht komt waar het hoort, en zo ook weer makkelijk terug te vinden valt. Met enkel deze elementen is de elektronische werkplaats klaar om net zo gebruikt te worden als een echte werkplaats. Net zoals in het echt betekent dit dus dat de werkplaats de mogelijkheden geeft, maar niet zozeer een "slim" systeem is, net zoals een ruimte voorzien van al het benodigde materiaal in de echte wereld ook geen "slimme" ruimte is die zijn gebruikers uit zichzelf de juiste gereedschappen aangeeft. Met wat slim gebruik, en goede ordening is het na een uurtje oefenen voor iedereen net zo duidelijk wat in de werkplaats waarvoor te gebruiken als het in een echte werkplaats duidelijk is wanneer een kwast danwel een beitel te gebruiken.
