Inhoud

1 Groepspagina Menselijke Maat

Groepspagina Menselijke Maat

Presentatie: Bestand:MenselijkeMaatPPT.pdf

Inleiding

Menselijke Maat in de Digitale Wereld klinkt erg tegenstrijdig. De digitale wereld heeft niets menselijks. Toch is de mens de metselaar in deze digitale wereld. Zonder hem was het digitale imperium er niet geweest. De laatste 10 tot 20 jaar worden wij zelfs dagelijks geconfronteerd met deze digitale omgeving. Administratie, e-mail, sms, muziek etc.

Zonder dat je er als mens bij stil staat, is de digitale wereld een steeds groter onderdeel van ons dagelijkse leven. Wanneer je hier echter even bij stil staat rijzen er vragen die van belang kunnen zijn bij de ontwikkeling van nieuwe onderdelen in deze wereld.

Voor ons onderzoek hebben we gekeken naar 6 subcategorieën van het begrip: Menselijke Maat. Alvorens wij een uiteenzetting met voorbeelden hebben gemaakt, hebben we gezocht naar de letterlijke betekenis van deze categorieën. Hieronder meer.

Begrippen

Op de digitale werkplaats is ons een handreiking aangeleverd voor het begrip Menselijke Maat. Hierin stonden 6 subcategorieën verwerkt als leidraad voor ons onderzoek. Allereerst hebben wij de letterlijke betekenis van deze begrippen opgezocht.

Ergonomie

Ergonomie streeft naar het zodanig ontwerpen van gebruiksvoorwerpen, technische systemen en taken dat de veiligheid, de gezondheid, het comfort en het doeltreffend functioneren van mensen wordt bevorderd.

Fysiologie

De fysiologie is de wetenschap die de levensverrichtingen (zoals de stofwisseling, de werking van het zenuwstelsel) van de organen bestudeert.

Integriteit

Integriteit is de persoonlijke eigenschap, karaktereigenschap, van een individu die inhoudt dat de persoon eerlijk en oprecht is. De persoon beschikt over een intrinsieke betrouwbaarheid, zegt wat hij doet, en doet wat hij zegt, heeft geen Verborgen agenda en veinst geen emoties. Een persoon met deze eigenschappen wordt integer genoemd. Een integer persoon zal zijn doen niet laten beïnvloeden door oneigenlijke zaken.

Oriënteerbaarheid

De mogelijkheid tot het aannemen van een zekere richting. Wanneer er verschillende paden zijn aangelegd en een bewegwijzering aanwezig is, is er een hoge mate van oriënteerbaarheid. De mate waarin je de weg kunt vinden.

Respect

Respect betekent aanzien, eerbied of waardering, die men heeft voor (of ontvangt van) iemand vanwege zijn kwaliteiten, prestaties of vaardigheden. Het woord betekent oorspronkelijk omzien naar, en vandaar rekening houden met.

Uitstraling

Je uitstraling is de houding die je aanneemt. Bij een presentatie wordt er bij je uitstraling gelet op bijvoorbeeld je handgebaren, oogcontact en beweeglijkheid.

Omzetting naar de Digitale Wereld

Nu we de betekenis van deze begrippen kennen, zien we dat er weinig overeenkomsten zijn met de digitale wereld. Er moet dus een omzetting plaatsvinden die hier betrekking op heeft. Hieronder hebben wij kort en bondig de begrippen uitgewerkt met de nadruk op de digitale wereld.

Ergonomie

Het gebruik van digitale apparatuur moet comfortabel zijn en geen lichamelijke onhandigheden tot gevolg hebben. De gezondheid van de mens mag niet leiden onder het gebruik van apparatuur.

Fysiologie

De mens moet de mogelijkheid hebben om de levensverrichtingen van apparatuur te bestuderen. Het is noodzakelijk dat er bijgehouden kan worden hoe mensen op de apparatuur reageren en omgekeerd.

Je mengt twee mogelijke interpretaties. De interne werking van de machine is zichtbaar/begrijpelijk voor de gebruiker. De interactie tussen mens en machine wordt (door iemand – wie?) bijgehouden, zodat daaruit bepaalde „fysiologische” informatie uit gedestilleerd kan worden. Zoals ik al tegen Ramon zei, dacht ik bij „fysiologie” eerst eraan dat de machine rekening moet houden met de fysiologische beperkingen van de mens (b.v. een game mag geen urenlange ononderbroken aandacht eisen, want je moet ook eens naar het toilet), wat dicht tegen ergonomie aanzit. Ik kijk eens bij de voorbeelden of mij duidelijk wordt of jullie definitie misschien toch beter is...
David Jansen → Architectuur in de digitale wereld	Remove this comment when resolved!

Integriteit

Het apparaat moet vertrouwen dat de gebruiker om kan gaan met de functionaliteiten van dit apparaat. Het apparaat mag de gebruiker niet voorliegen.

Oriënteerbaarheid

De mate waarin je wegwijs kunt vinden in de digitale wereld. Volg je instructies op (via een tutorial/stappenplan) of zijn er links aanwezig waarop je kunt klikken. Ieder product heeft zijn eigen navigatie en indeling.

Respect

Hoe wordt er omgegaan met respect in de digitale wereld? Is er sprake van wederzijds respect? (apparaat <> mens)

Uitstraling

Uitstraling heeft te maken met de aantrekkingskracht van apparaten/digitale applicaties op mensen. Hebben apparaten of softwarepakketten een positieve of negatieve uitstraling? Welke uitstraling wilde de producent naar voren brengen? De opvatting van uitstraling is voor ieder persoon verschillend.

Voorbeelden

Omdat wij met 4 personen deze opdracht te lijf gaan, hebben we ervoor gekozen 4 verschillende voorbeelden en de menselijke maat hierin te beschrijven.

Laptop toetsenborden
Touchscreen Telefoons (mobiel)
Albert Heijn Zelfscanner
Websites

Hieronder hebben we een uiteenzetting gemaakt van ieder voorbeeld aan de hand van de 6 begrippen die we eerder hebben uitgewerkt.

Laptop Toetsenborden

Wat is het?

Toetsenborden worden gebruikt om invoer te geven op een computer. Ze zijn dan ook los verkrijgbaar voor desktops, of zitten al standaard ingebouwd in laptops. Aan de hand van dit voorbeeld wil ik laten zien hoe ergonomie een rol speelt bij toetsenborden.

Waarom is het ontstaan?

In het begin waren computers erg groot en alleen voor bedrijven en mensen met veel geld. Ook toen was het echter al nodig om invoer te geven, maar dit gebeurde via ingewikkelde mechanismes. Wat al wel bestond, omdat het wel nodig was om nette teksten te schrijven, was de typemachine. Deze gebruikte een soort hamertjes met inkt eraan die rechtstreeks tegen een pagina sloegen om de letters op het papier te krijgen. Toen computers beschikbaar werden voor consumenten die minder verstand hadden van computers, was een simpelere invoer nodig. Omdat mensen al wel bekend waren met de typemachine werd het toetsenbord een digitale kopie van de typemachine. Dit toetsenbord had dan ook dezelfde lay-out als de typemachines. Tegenwoordig zijn er heel veel verschillende soorten toetsenborden, met verschillende soorten indelingen, maar ook verschillende vormen. Sommige hebben zelfs verlichte toetsen of zijn in tweeën gesplitst met een apart deel voor beide handen. Ook bij toetsenborden op laptops lijkt over het ene toetsenbord meer nagedacht dan over de anderen. Laten we gaan kijken naar toetsenborden en ergonomie.

Op welke niveaus is Menselijke Maat aanwezig of belangrijk?

Aan de hand van het voorbeeld over toetsenborden wil ik hier het begrip "ergonomie" van de menselijke maat bespreken. Als een product ergonomisch goed is ontworpen wil dat zeggen dat hij is aangepast op de mens. Dit kan zijn om te zorgen dat het comfort bij het gebruik van het product zo groot mogelijk is, maar ook dat het doeltreffend functioneert. Bij een product zoals toetsenborden, die tegenwoordig door veel mensen vaak worden gebruikt is het extra belangrijk dat men comfortabel en doeltreffend met toetsenborden kan werken. Dit om frustratie en fysieke klachten te voorkomen.

Een voorbeeld waarbij hier goed over nagedacht is, is het ergonomische toetsenbord. Zoals de naam al suggereert is bij dit toetsenbord goed rekening gehouden met het comfort van de mens. Ergonomische toetsenborden hebben een lichte ronding in de toetsen in tegenstelling tot de normale rechte toetsenborden. Het voordeel hiervan merk je het best als je je handen eens gewoon voor je, naast elkaar op tafel legt. Je zult zien dat ze niet helemaal recht leggen. Door in deze houding te kunnen typen hoeven je handen niet onnatuurlijk te draaien wat bijdraagt aan comfortabel typen.

Een ander voorbeeld waarbij ergonomie een rol speelt is de grootte van de toetsen. Sommige laptops hebben grotere toetsen dan andere en de toetsen staan ook niet altijd even ver uit elkaar. Sommige mensen vinden het fijn om grote toetsen te hebben, andere hebben ze liever wat kleiner en dicht bij elkaar. Het probleem is dus, dat hoewel de grootte van de toetsen, ten opzichte van de grootte van iemand's handen belangrijk is, er geen algemene standaard gebruikt kan worden. Zo zou het prettig zijn voor sommige volwassenen om meer ruimte tussen de toetsen te hebben dan de 19-20mm die nu het geval is. Maar op datzelfde toetsenbord zou een kind dan niet zo makkelijk meer kunnen werken. Toch worden computers en dus toetsenborden vaak door gezinnen gebruikt waardoor hetzelfde toetsenbord voor meerdere mensen geschikt moet zijn. Hoewel ergonomie hier dus ook een rol speelt, laat dit zien hoe moeilijk het is om een goede keuze te maken.

Het laatste positieve voorbeeld is dat tegenwoordig gedacht wordt aan de mogelijkheid dat mensen in een donkere omgeving werken. Met name bij toetsenborden op laptops wordt vaak de mogelijkheid geboden voor lichtgevende toetsen. Dit maakt het makkelijker om met het toetsenbord in het donker te werken, bijvoorbeeld 's avonds in de auto, omdat er geen externe lichtbron meer nodig is. Verlichte toetsen nemen dus frustratie weg bij mensen die anders niet goed hadden kunnen typen in het donker.

Toch is nog niet alles op het gebied van toetsenborden goed of perfect. Vooral bij laptops, waar de toetsenborden soms erg klein zijn kan er nog veel verbeterd worden. Neem bijvoorbeeld de toetsen “home” en “end”. Waar die vroeger nog een eigen toets hadden, worden ze bij laptops vaak als subtoets gebruikt. Je moet ze dan samen met een andere toets indrukken om hetzelfde effect te krijgen. Ik heb gemerkt dat ik ze daardoor niet meer gebruik en dat is jammer, omdat het beste handige toetsen zijn.

Ook de plaatsing van het toetsenbord ten opzichte van het muispad laat soms veel te wensen over. Bij laptops zit het toetsenbord bijvoorbeeld altijd boven het muispad. Het gevolg hiervan is dat je soms, terwijl je aan het typen bent per ongeluk ligt op het muispad leunt en de cursor laat verspringen. Je tekst verschijnt dan ineens ergens anders dan waar je het wilde hebben. Het lijkt mij dat er bij sommige laptops dus niet goed nagedacht is over de menselijke maat. Tenslotte zijn er prima oplossingen voor dit probleem. Neem bijvoorbeeld een knop die het muispad kan uitschakelen zonder dat je daarvoor handelingen binnen de computer moet uitvoeren, of een stukje software dat het muispad automatisch uitschakelt terwijl je aan het typen bent.

Touchscreen Telefoons

Wat zijn touchscreen telefoons?

Touchscreens worden al enkele jaren gebruikt binnen de computerwereld (1971 werd de eerste Touch Sensor ontwikkeld). In 2001 kwam echter de eerste telefoon met touchscreen op de markt. Omdat de telefoon duur en groot was, werd hij slechts gebruikt in het zakenleven. Pas in 2006 kwam de eerste telefoon die door het grote publiek aantrekkelijk gevonden werd. Met een klein formaat, handzame interface en numeriek toetsenbord deed de Sony Ericsson W950 Walkman het goed. De echte touchscreen boost kwam pas in 2007 nadat Apple zijn iPhone aankondigde. Vanaf dit moment zijn de touchscreen telefoons helemaal hot.

Waarom zijn touchscreen telefoons ontwikkeld?

Waarom touchscreens voor telefoons ontstaan zijn is onduidelijk. Ze zijn nooit ontwikkeld met een bepaald doel voor ogen. Het was de techniek die vooruit liep op de doelbewustheid. Dit bleek ook op het moment dat Apple zijn iPhone lanceerde. De reden waarom de iPhone zo’n succes was, was de interface die voor het eerst echt onder handen genomen was. Gebruiksvriendelijk, snel en intuïtief in gebruik. De touchscreen voor telefoons is een ontwikkeling die getypeerd kan worden binnen de categorie: We maken het omdat het kan! Pas later in de ontwikkeling is het echte nut van deze mogelijkheid gebleken.

Op welke niveaus is Menselijke Maat aanwezig?

Aan de hand van de eerder genoemde begrippen geven wij een uitleg over menselijke maat bij touchscreen telefoons.

Eerder is genoemd dat de eerste telefoons met touchscreen weinig aftrek vonden bij het grote publiek. Dit had voornamelijk te maken met de grootte van de telefoons. Ze waren te groot, moeilijk in de hand te houden en vervelend om te vervoeren zonder handtas. Verder was het zo dat de schermpjes te klein waren voor de functionaliteiten van het touchescreen. Nadat de iPhone had laten zien wat er mogelijk was, was de grootte van de telefoon geen breekpunt meer. Omdat de eerste generatie telefoons kleine schermpjes hadden, was het zo dat deze bijna niet met de vingers bestuurd kon worden. Er werd hier altijd een stylus pen bij gebruikt.Deze raakte snel kwijt door zijn kleine formaat. De creatievelingen vijlde een van hun vingernagels in een punt zodat het aanraken van het scherm verbeterd werd.

Al snel bleek dat de telefoons met touchscreen enkele nadelen hadden ten opzichte van het menselijk lichaam. Schermen werden vies, de icoontjes waren te klein om met grote vingers aan te raken, schermpjes waren te klein om met grote handen te bedienen en ga zo door. Hieronder enkele concrete voorbeelden waarbij niet gelet is op menselijke maat (beperkingen).

Touchscreen telefoons kunnen vingerstress opleveren
De houding van de arm kan leiden tot het Gorilla Arm effect
Touchscreens zijn een broedplaats voor ziektekiemen
Mensen met grote vingers kunnen moeite hebben met de kleine schermen/knopjes

Albert Heijn Zelfscanner

Bij de begrippen maak ik onderscheid tussen het gehele systeem van de zelfscanner (dus het daadwerkelijk boodschappen doen, scannen, afrekenen enz.) en de apparaten (de scanner en het betaalmechanisme).

Ergonomie: Het systeem heeft op het gebied van ergonomie het voordeel dat de doorstroom hoog is. De vertragingsfactor ligt nu bij de consument zelf en niet bij de medewerkers. Met andere woorden: geen lange rijen meer bij de kassa. Het nadeel is dat je uit automatisme vaak producten in je wagentje legt en vergeet te scannen. Het voordeel van de scanner is dat het een duidelijke interface heeft en hierdoor makkelijk te bedienen is. Het nadeel is dat je constant je scanner mee moet nemen. Als je gebruik maakt van een wagentje is dit niet zo'n probleem. Op het handvat zit namelijk een houdertje waar de scanner in kan rusten. Gebruik je echter een mandje, dan heb je hier wel last van.

Fysiologie: De kerngedachte van eigenlijk alle begrippen van de menselijke maat is dat je het nooit voor iedereen goed kan doen. Je kunt je natuurlijk spitsen op het grote publiek, maar dan zullen er toch nog altijd mensen zijn die je benadeelt (aangezien je publiek zo divers is: iedereen!). Zo is dit ook het geval bij de fysiologie: voor het grote publiek is de scanner perfect. Hij ligt prettig in de hand, is niet te zwaar en daardoor makkelijk te hanteren. Verder is het schermpje helder en duidelijk. Ben je echter slechtziend, of heb je een handicap aan je handen, dan wordt dit al een stuk moeilijker. Aangezien je niet met dit alles rekening kunt houden moet je het zo comfortabel mogelijk maken voor zo veel mogelijk mensen. Naar mijn mening is de AH zelfscanner hier goed in geslaagd.

Integriteit: Het grote nadeel aan het systeem is dat het erg fraudegevoelig is. Je kunt immers producten in je mandje stoppen zonder het te scannen. Een steekproefsgewijze controle moet dit tegengaan, maar dit wordt naar mijn mening te weinig gedaan. Wellicht dat ze op zoek zijn naar de gouden combinatie van klassieke conditionering en het vertrouwen in de mensheid.

Oriënteerbaarheid: De oriënteerbaarheid van het systeem en de apparaten zijn beide erg goed. Alles wijst voor zich, het is erg klantvriendelijk en je krijgt altijd duidelijke instructies (bij het betalen, verkeerd gescande producten verwijderen enz.). Toch moeten we ook dit weer in context zien met het diverse publiek. Een slechtziend vrouwtje van 90 zal hier namelijk veel meer moeite mee hebben.

Respect: Respect is een dankbaar begrip voor de zelfscanner. Bij dit voorbeeld kunnen we dieper gaan dan bijvoorbeeld 'geen schunnige woorden op het schermpje laten verschijnen'. Je kunt respect namelijk ook zien als iets niet te moeilijk, maar ook niet te makkelijk maken (betutteling vs. onbegrijpelijkheid). Aangezien het systeem bedoeld is voor iedereen is het lastig om het ook daadwerkelijk voor iedereen bruikbaar te maken. Voor een student is alles snel duidelijk, en is er kans dat de instructies al snel te kinderachtig worden. Voor het oude vrouwtje van 90 jaar is dit weer een heel ander verhaal. Zij vindt het vast veel moeilijker om een scanner te bedienen. Je kunt dus maar tot op een bepaalde hoogte met iedereen rekening houden. Toch denk ik dat ze hier een goede middenweg hebben gevonden: het is af en toe wat kinderachtig, maar niet echt storend. Hierdoor wordt het geaccepteerd door de mensen die het makkelijk, en hebben de mensen die het moeilijk vinden genoeg steun.

Uitstraling: De scanner is erg modern en duidelijk. Het betalingsmechanisme ziet er strak en professioneel uit.

Welk probleem lost dit op? (kracht) Het zelfscan-systeem zorgt in essentie voor de oplossing van twee problemen: tijdgebrek en een overdaad aan personeel. Het creëert tijdwinst door de rijen voor de kassa te omzeilen en door te zorgen dat je niet producten 'twee keer in de hand hebt' (vanuit je karretje op de loopband moet leggen, daarna weer in je karretje laden). Natuurlijk ben je nu wel wat meer tijd kwijt aan het scannen van de boodschappen, maar aangezien dit niet opweegt tegenover de gewonnen tijd mogen we dit als verwaarloosbaar beschouwen. Het tweede probleem wordt ook opgelost door de rijen voor de kassa te omzeilen: kassapersoneel is niet meer nodig, alleen nog een paar medewerkers die steekproefsgewijs de producten van de consumenten controleren.

Wat zijn de grenzen van dit concept? (beperkingen) De grenzen van deze automatisering liggen bij het feit dat niet alles geautomatiseerd kan worden. Zo zul je altijd vakkenvullers en controleurs nodig hebben. Verder kan de snelheid van het winkelen maar tot op een bepaald niveau verbeterd worden: de best-case-scenario is dat de klant de langzaamste factor is. Dit is nu bereikt, waardoor het plafond al is bereikt. Als laatste, en zoals al eerder gezegd, de belangrijkste: je kunt het nooit voor iedereen optimaliseren. Het grote publiek kun je altijd tevreden houden, maar voor mensen met bijvoorbeeld een handicap is dit al een stuk moeilijker.

Hoe draagt dit bij aan goede architectuur?

... van het zelfscanner-systeem
David Jansen → Architectuur in de digitale wereld	Remove this comment when resolved!

(inpassing)

Websites

Ergonomie: Sites moeten altijd rekening houden met mensen die binnen de doelgroep vallen. Hier kunnen echter altijd mensen bij zitten met een bepaalde handicap waardoor de site voor die mensen niet meer toegankelijk is. Een goed voorbeeld zijn slechtzienden, blinden en kleurenblinden. Je kunt allerlei aanpassingen in je site verwerken zodat deze toegankelijker wordt voor deze mensen. Zo kun je voor kleurenblinden een speciaal kleurschema aanhouden, voor slechtzienden een knop toevoegen waarmee je de tekst op de site kunt vergroten en voor volledig blinden gesproken tekst aan de site toevoegen.

Integriteit: ...

Oriënteerbaarheid: Dit is misschien wel het belangrijkste aspect van de Menselijk Maat voor sites. Als je site niet makkelijk te doorgronden is dan haken mensen namelijk al vrij snel af. Het is belangrijk dat er een duidelijk lay-out is zodat mensen niet een paar minuten hoeven te zoeken naar de juiste knop. Een tweede punt van belang is een goede menu-structuur. Het is algemeen bekend dat mensen ongeveer 7 dingen tegelijk kunnen onthouden. Het is dus slim om niet meer dan 8 items naast of onder elkaar te zetten in een menu.

Respect: Voor deze factor kunnen sites rekening houden met schunnige taal en discriminatie naar bepaalde groepen mensen. Als je site niet voor iedereen toegankelijk is dan is dat ook al een vorm van discriminatie. Mensen vinden het ook erg onprettig als de informatie op een site te kinderlijk of juist te lastig is. Dit dient dus te alle tijde voorkomen te worden. Een laatste punt dat duurzaamheid ook met respect te maken heeft.

Uitstraling: Ook een zeer belangrijk punt als je de Menselijke Maat toe gaat passen op sites. Sites moeten rekening houden met verschillende andere lettertypes en kleuren. Het is ook altijd prettig als een site een bepaalde 'huisstijl' heeft en niet elke drie pagina's compleet veranderd. Het is voor publieke sites belangrijk ze een bepaald idee uitstralen. Zo is het voor de ING belangrijk dat site van het internetbankieren er veilig en betrouwbaar uitziet, de site van een café kan zich meer richten op een gezellige uitstraling en de site van de Aldi moet duidelijk maken dat de Aldi goedkoop is.

Conclusie

Welk probleem lost dit op? (kracht) Goed gebruik van de Menselijke Maat zorgt ervoor dat mensen niet geïrriteerd raken bij het gebruiken van een object, fysiek of digitaal. Tevens voorkomt het onnodige vragen bij de maker/klantenservice als gelijk duidelijk is hoe iets gebruikt moet worden en als er rekening is gehouden met de Menselijke Maat.

Wat zijn de grenzen van dit concept? (beperkingen) Iedereen heeft een eigen mening over wat prettig is om naar te kijken of te gebruiken. Je kunt helaas niet iedereen tevreden stellen.

Hoe draagt dit bij aan goede architectuur? (inpassing) De de waardes van de Menselijke Maat in acht te nemen kun je veel gebruiksongemak wegnemen voordat het een probleem zou worden.