Architectuur in de digitale wereld/2010-11/begrippen/Ontwerp

Definitie

Vaak wordt met ontwerp een omschrijving van de constructie van een object bedoeld. Er is echter geen breed gedragen definitie van ontwerp aangezien de definitie vaak gerelateerd is aan het vakgebied waarin het wordt toegepast. Zo wordt ontwerp ook vaak omschreven als een plan, wat suggereert dat het voor de constructie van het object plaatsvindt. Een ontwerp kan echter ook tijdens of na constructie worden gevormd.

Een ontwerp als plan heeft vaak het doel om te anticiperen op problemen die zich kunnen voordoen tijdens de constructie van een object. Daarnaast maak een ontwerp ook analyses mogelijk op bestaande constructies.

Een ontwerp kan op één of meerdere aspecten van de constructie van een object beschrijven. Hierbij kan gedacht worden aan functionele, technische, esthetisch aspecten.

Een meer formele definitie van ontwerp (als zelfstandig naamwoord) is:
a specification of an object, manifested by an agent, intended to a accomplish goals, in a particular evironment, using a set of primitive components, satisfying a set of requirements, subject to constraints

• Specification: het product van het ontwerp process, een omschrijving van het artefact in de vorm van primitive componenten en de relaties daartussen, in software ontwikkeling kan dit bijvoorbeeld een klassen diagram van een te bouwen software programma zijn.
• Object: het artefact dat wordt geconstrueerd, bijvoorbeeld een informatie systeem
• Agent: iets wat instaat is om te handelen en het ontwerp-process uitvoert, een persoon, een groep personen (of zelfs een computer).
• Goals: specifiek doelen van het te ontwerpen artefact, bijvoorbeeld het beheren van klanten.
• Evironment: de omgeving waarin het artefact moet functioneren, een bepaald software en hardware platform
• Primitive components: de bouwstenen waaruit het ontwerp is opgebouwd, bij een software programma zijn dit bijvoorbeeld de classes, variabelen, methodes.
• Requirements: functionele en niet functionele eisen waaraan het artefact moet voldoen, bijvoorbeeld de opslag en toegang tot klantendata.
• Constraints: restricties in vorm en gedrag waar het artefact zich aan moet houden, bijvoorbeeld het software product moet werken op een bepaald platform.

Relevantie voor Architectuur

Als je architectuur ziet als het ontwerpen van gebouwen en systemen, is het concept "ontwerp", het plan waarin de architectuur wordt beschreven. Architectuur wordt echter ook vaak gezien als beschrijving of beeld van een al gerealiseerd artefact, bijvoorbeeld als er gesproken wordt over de architectuur van een gebouw. In dit geval wordt met architectuur vaak de zichtbare details uit een ontwerp bedoeld (vormgeving of zichtbare constructie).

Vragen

Voorbeelden en Tegenvoorbeelden

• Voorbeeld: Bouwtekening
  Een bouwtekening beschrijft hoe iets gebouwd moet worden. Het bevat allemaal details over de constructie van hetgeen wat gebouwd moet worden, zoals de vorm, welke materialen, welke interne constructies er nodig zijn. Het is precies een beschrijving van de constructie van een artefact en dus typisch een ontwerp.
• Tegenvoorbeeld: Requirements document
  Vaak wordt een requirements document als een onderdeel van een functioneel ontwerp gezien. Maar het is eigenlijk helemaal geen onderdeel van het ontwerp. Het bevat namelijk vooral functionele eigenschappen en eisen waar het artefact aan moet voldoen. Hoe deze eisen in de constructie gaan passen is dan ook nooit onderdeel van een requirements document. Je vind bijvoorbeeld geen informatie over de tabelstructuur van de achterliggende database, iets wat typisch een omschrijving is van de constructie van het artefact. Het is dus geen ontwerp.

Antwoord op de vraag: Welk probleem lost dit concept/deze concepten op? (Kracht)

Wanneer een ontwerp als plan wordt opgesteld heeft het vaak als doel om problemen tijdens de constructie van een artefact te voorkomen. Deze problemen kunnen bijvoorbeeld oplopende kosten zijn of het niet voldoen aan bepaalde eisen of randvoorwaarden. Een ontwerp wordt vaak vóór een constructie opgesteld bij artefacten waarvan de constructie zelf complex is en waarbij de kosten voor wijzigingen in het ontwerp tijdens de constructie hoger zijn dan de kosten voor het uitvoeren van het ontwerp-proces.

Antwoord op de vraag: Wat zijn de grenzen van dit concept/deze concepten? (Beperkingen)

Er zijn veel omschrijvingen die ontwerp worden genoemd. Ik vind dat omschrijvingen van een artefact alleen ontwerp kunnen worden genoemd wanneer ze voor het grootste gedeelte informatie over de constructie van dat artefact bevatten. Een omschrijving van een artefact dat maar voor een klein gedeelte ingaat op de constructie zou ik geen ontwerp willen noemen.

Antwoord op de vraag: Hoe draagt dit concept bij aan goede architectuur? (Inpassing in architectuur)

Het goed nadenken over de constructie van een object kan niet alleen problemen voorkomen maar kan ook een consistenter geheel opleveren door voor dezelfde problemen steeds dezelfde oplossingen toe te passen.